Stanowisko HFPC w sprawie wniosków o zabezpieczenie powództwa wokół afery korupcyjnej w KNF

W stanowisku HFPC odnosi się do działań Narodowego Banku Polskiego, który wystąpił z szeregiem wniosków o zabezpieczenie powództwa w związku z publikacjami medialnymi na temat afery korupcyjnej w Komisji Nadzoru Finansowego.

Jak wynika z doniesień medialnych, we wnioskach o zabezpieczenie wniesiono o usunięcie artykułów prasowych z wersji papierowej i elektronicznej „Wyborczej” i „Newsweeka” oraz zakazanie, na czas trwania procesu, „rozpowszechniania wypowiedzi sugerujących niezgodne z prawem działania organów NBP przez powiązanie prezesa NBP z aferą KNF przez autorów wymienionych artykułów”.

Fundacja w stanowisku wskazuje, że tak szeroki wniosek o zabezpieczenie powództwa należy ocenić negatywnie z punktu widzenia standardów orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Trybunał wielokrotnie odnosił się do instytucji, które prowadzą do ograniczania swobody wypowiedzi, zanim informacja dotrze do odbiorców. Zabezpieczenie powództwa polegające na zablokowaniu określonych publikacji i/lub zakazie określonych wypowiedzi należy traktować jako tzw. uprzednie ograniczenie (prior restraint). ETPC wielokrotnie podkreślał, że jest to szczególnie groźny typ ingerencji w swobodę wypowiedzi, który stosować trzeba z daleko posuniętą ostrożnością i w jedynie w wyjątkowych przypadkach. Zakaz taki może być zastosowany gdy: (1) jest wąsko sformułowany i zasadniczo odnosi się do pewnego określenia, (2) nie pozbawia możliwości zabierania głosu w sprawie, która rodzi uzasadnione publiczne zainteresowanie i (3) służy ochronie ważnego dobra. Spełnienie tych przesłanek w niniejszej sprawie budzi poważne wątpliwości.

Skutkiem zakazu wypowiedzi, na jaki wskazuje wnioskodawca w tej sprawie, jest w praktyce pozbawienie możliwości przekazywania jakichkolwiek negatywnych informacji na temat NBP, umieszczanych w kontekście afery korupcyjnej w Komisji Nadzoru Finansowego. Oprócz nakazu usunięcia już opublikowanych tekstów, zakaz miałby obejmować wszelkie (w tym jeszcze niewytworzone) wypowiedzi sugerujące niezgodne z prawem działania organów Narodowego Banku Polskiego i wiążące prezesa NBP z aferą w KNF. Oznacza to, że zakaz może objąć także przyszłe wypowiedzi odnoszące się do działań organów NBP, w tym prezesa banku, których w ogóle nie dotyczyły pierwotne publikacje.

Szczególnie negatywnie trzeba się też odnieść do części wniosku, która dotyczy usunięcia szeregu artykułów z archiwów gazet. ETPC wskazał, że usuwanie artykułów z sieci (zasobów internetowych) i z archiwów szczególnie poważnie godzi w swobodę wypowiedzi.

Całość stanowiska dostępna jest tutaj.

Komentarz członka zarządu HFPC do sprawy, dostępny jest tutaj.

HFPC wielokrotnie wypowiadała się na temat instytucji zabezpieczenia powództwa, np. w opinii przyjaciela sądu z 23 maja 2014 r. w sprawie Piotra P.

W 2014 r. HFPC wniosła skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie dr. Wojciecha Krysztofiaka. W skardze zakwestionowano instytucję zabezpieczenia powództwa pod kątem standardów art. 10 Konwencji.

Stanowisko zostało przygotowane w ramach programu pomocy prawnej dla dziennikarzy i blogerów finansowanego przez Media Legal Defense Initiative.